- Βιλεαρδουίνος ή Βιλαρδουίνος
- (Villehardouin).Εξελληνισμένο επώνυμο Γάλλων πριγκίπων, ηγεμόνων της Πελοποννήσου (1210-78), επί φραγκοκρατίας. 1. Ζοφρουά (Γοδεφρείδος) ντε Βιλαρντουέν (Geoffroi deVillehardouin, Τρουά 1160; – Μακεδονία 1213;). Γάλλος συγγραφέας, ιστορικός και στρατιωτικός. Στρατάρχης της Καμπανίας, έλαβε μέρος στις διαπραγματεύσεις με τους Βενετούς για τη μεταφορά του στρατού που προοριζόταν γιατην Δ’ Σταυροφορία και ύστερα στην ίδια την εκστρατεία (1202-4) που τελείωσε με την κατάληψη της Κωνσταντινούπολης. Του παραχωρήθηκε ένα φέουδο στη Μακεδονία και το 1207 έγραψε το χρονικό της επιχείρησης με πολύ ζωηρά χρώματα. Η Κατάκτηση της Κωνσταντινούπολης (De la conquête de Constantinople) είναι ένα από τα πιο ζωντανά έργα της ιστοριογραφικής φιλολογίας του Μεσαίωνα. 2. Ζοφρουά Α’ (Γοδεφρείδος Α’) ντε Βιλαρντουέν (Geoffroi Ι deVillehardouin, ; – 1218). Πρίγκιπας της Αχαΐας (1210-18). Ανιψιός του προηγούμενου. Μετά την Δ’ Σταυροφορία ανέλαβε, μαζί με τον επίσης Γάλλο φίλο του Γκιγιόμ ντε Σαμπλίτ, την κατάκτηση της Πελοποννήσου. Το 1205 ο Σαμπλίτ αυτοανακηρύχθηκε πρίγκιπας της Αχαΐας και το 1210 ο Β. Α’ τον διαδέχτηκε ως ηγεμόνας του πριγκιπάτου και συνέχισε μόνος την κατακτητική του δράση, επεκτείνοντας τη φραγκική ηγεμονία στην Πελοπόννησο. Η περιοχή της Πελοποννήσου που κατακτήθηκε από τους Γάλλους οργανώθηκε σύμφωνα με το φεουδαρχικό σύστημα: χωρίστηκε σε 12 βαρονίες και μεταφυτεύτηκαν εκεί οι συνήθειες της γαλλικής φεουδαρχικής κοινωνίας. Πρωτεύουσα της ηγεμονίας ανακηρύχθηκε ο Μιστράς. 3. Ζοφρουά Β’ (Γοδεφρείδος Β’) ντε Βιλαρντουέν (Geoffroi ΙΙ deVillehardouin, ; – 1245). Πρίγκιπας της Αχαΐας (1218-45), γιος του προηγούμενου. Την εποχή της ηγεμονίας του, το πριγκιπάτο έφτασε στις διάφορες βαρονίες και η γαλλική αυλή φημιζόταν για τη λαμπρότητα και την κομψότητά της. Ο πάπας Ονόριος Γ’ γράφει χαρακτηριστικά το 1224, σε γράμμα του που απευθύνει στη Γαλλία, πως στην Ανατολή «έχει δημιουργηθεί σχεδόν μια Νέα Γαλλία» («...quasi Nova Francia creata est»). 4. Γκιγιόμ (Γουλιέλμος Β’) ντε Βιλαρντουέν (Gillaume deVillehardouin, ; – 1278). Πρίγκιπας της Αχαΐας (1245-78). Τυχοδιωκτικός αλλά ριψοκίνδυνος, δραστήριος και φιλοπόλεμος, πραγματοποίησε μια σειρά από επιχειρήσεις. Κατέλαβε τη Μονεμβασία, ύστερα από τρία χρόνια ηρωικής αντίστασης του φρουρίου, και αφού ολοκλήρωσε την κατάκτηση της Λακωνίας, έχτισε τα κάστρα της Μάνης, του Λεύκτρου και του Μιστρά (1249). Έλαβε μέρος στη μάχη της Πελαγονίας (1259), στο πλευρό του πεθερού του, δεσπότη της Ηπείρου Μιχαήλ Β’, εναντίον του αυτοκράτορα της Νικαίας Μιχαήλ Παλαιολόγου, όπου αιχμαλωτίστηκε. Για να πετύχει την απελευθέρωσή του αναγκάστηκε να παραδώσει στον Μιχαήλ Παλαιολόγο, που στο μεταξύ είχε ανακαταλάβει την Κωνσταντινούπολη, τα κάστρα της Μονεμβασίας, της Μάνης και του Μιστρά (1262), γεγονός εξαιρετικά σπουδαίο γιατί έτσι ο αυτοκράτορας αποκτούσε ορμητήρια για την ανακατάληψη της Πελοποννήσου. Μετά τον θάνατό του, μια και δεν άφησε άρρενες απογόνους, η γαλλική ηγεμονία της Πελοποννήσου παράκμασε.
Dictionary of Greek. 2013.